archeology - literature- دانشکده ادبیات و علوم انسانی
گروه باستانشناسی
در سال 1314 ، یک سال پس از تأسیس دانشگاه تهران ، رشته باستان شناسی به عنوان یکی از نخستین گروه های آموزشی در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دایر گردید. بدین ترتیب آموزش علمی باستان شناسی در ایران و در دل دانشگاه مادر آغاز و زمینه ساماندهی پژوهش های باستان شناختی و اداره عملی آن در سطح کشور بوسیله فارغ التحصیلان ایرانی رشته باستان شناسی دانشگاه تهران فراهم آمد. در سال 1338 به همّت آقای دکتر عزت الله نگهبان، مدیر وقت گروه باستان شناسی، مؤسسه باستان شناسی دانشگاه تهران با هدف ارتقای فعالیت های تخصصی پژوهشی و آموزشی باستان شناسی پایه گذاری شد. دکتر نگهبان از سال 1348 ، کاروانسرای صفوی محمد آباد خره قزوین را ، پس از مرمت های لازم ، به عنوان پایگاه پژوهش های میدانی و کاوش های گروه و مؤسسه باستان شناسی در دشت قزوین برگزید. مرحوم دکتر محمود افشار که از سال های 1337 تا 1341 بخش اعظم دارائی خود را وقف کرده بود ، در سال 1352 به ملاحظه وحدت منظوری که میان فعالیت های دانشگاه تهران و نیات خود دید قسمتی از رقبات موقوفات را به مؤسسه باستان شناسی دانشگاه سپرد زیرا پژوهش در مسائل تاریخی ایران یکی از منظورهای واقف بود
این در حالیست که یک سال پیش از آن مرحوم محسن مقدم و همسرش خانم سلما مقدم منزل خود و مجموعه آثار فرهنگی را که در آن گرد آورده بودند به عنوان واحدی پژوهشی و آموزشی به طور خاص بر دانشجویان دانشکده هنرهای زیبا و مؤسسه باستان شناسی دانشگاه تهران ، و به طور عام ، بر سایر پژوهشگران وقف کردند. بدین ترتیب ساختمانی که امروزه در مجموعه باغ نگارستان به «موزه مقدم» معروف است بر دانشگاه تهران وقف شده است .
در حال حاضر گروه باستان شناسی پس از گذشت هفت دهه همچنان این کانون جوشش و ترویج انگیزه جستجوگری و نوآوری و خلاقیت و پژوهشگری را استوار برپا داشته و به تربیت نیروی انسانی متخصص کارآمد ادامه می دهد. این خود در پی سنت دیرین سرزمینی است که قرن ها در توسعه علمی سهیم بوده و مراکز آموزشی آن به عنوان پایگاه های علمی تأثیر بسزایی در ترویج و اشاعه دانش در سطح ایران و فراسوی مرزهای آن داشته است. این گروه اکنون در سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترای تخصصی به فعالیت های آموزشی و پژوهشی می پردازد و هیئت علمی 14 نفره این گروه شامل 2 استاد، 4 دانشیار و 8 استادیار است
معرفی رشته :
باستان شناسی مهم ترین وسیله شناخت گذشته ، از هزاره های دور تا امروز ، به عنوان یکی از ساختارهای بنیادین هویت فرهنگی بشمار می آید. این شناخت، درک جامعه امروز را ممکن ساخته به طراحی آینده ای درست می انجامد. از این دیدگاه باستان شناسی جایگاه علمی ـ نظری و کاربردی ممتازی دارد. باستان شناســـــی با رهیافتی علمی و میان رشته ای بر پایه آثار مدفون در دل خاک و آب و چه آثار مشهود ـ به بازسازی رفتار فرهنگی از دوران پیش از تاریخ تا به امروز می پردازد. در این راستا یک اثر و یا یک پدیده و موضوع نه به تنهایی ولی در ارتباط با آثار و پدیده های دیگر معنی پیدا می کند و در قالب یک مجـموعه برای بازسازی پدیده های ناشی از رفتار فرهنگی بار مطالعاتی به خود می گیرد. بازسازی فرهنگ مادی به درک فن آوری و سیر تحول آن در زمینه های متعدد و مختلف زندگی انسان مثل کشاورزی، صنعت، آبیاری و آبرسانی، شکار، دامپروری، تغذیه، ارتباطات، مهاجرت، حمل و نقل، تجارت، معماری و عمران و موارد بسیار دیگر منجر می شود و در نهایت به بازسازی روند اقتصادی ، سیاسی، اجتماعی، مذهبی، فرهنگی و غیره می انجامد.
بدین ترتیب گستره حوزه پژوهش های باستان شناختی، این رشته پویا ، درواقع به همان گستردگی ابعاد مادی و معنوی زندگی انسانی است، در تمام جهان و از آغاز زندگی او تا به امروز. باستان شناسی به عنوان دانشی نوین، از یک قرن و نیم پیش تحولی بس چشمگیر داشته و همگام با پیشرفت سریع علوم دیگر بخصوص علوم پایه و علوم تجربی و طبیعی هر روز به چشم اندازهای جدید دست می یابد. وسعت سرزمین ایران، قدمت فرهنگی و تمدنی چند هزار ساله آن و در نتیجه تعدد و تنوع فرهنگ ها و محوطه هاو آثار فرهنگی این سرزمین ایجاب می کند که باستان شناسی ایران از توان بالقوه بسیار بالایی برخوردار باشد. گروه باستان شناسی دانشگاه تهران با وقوف بر این مسأله تمامی توان خود را به کار گرفته است تا همگام با تحولات عظیم و شگرف و پرشتاب در این رشته، و با توجه خاص به توسعه کیفی آن، تحولی بنیادی پدید آورده و در راستای پیشرفت متوازن همه علوم و بخصوص علوم انسانی که بی تردید تعادل فرهنگی جامعه بدان بستگی دارد گام بردارد
دروس مقطع کارشناسی
دروس پایه (16 واحد):
|
تاریخچه علم باستانشناسی |
|
بررسی تمدن های باستانی از نظر قرآن کریم |
|
جغرافیای تاریخی ایران |
|
اصول و مبانی انسان شناسی |
|
اسطوره شناسی |
|
تاریخ هنر از باستان تا آغاز اسلام |
|
حفظ آثار باستانی |
|
مبانی باستانشناسی |
دروس اختصاصی (اجباری) 90 واحد :
|
استخوان شناسی |
|
باستان شناسی پیش از تاریخ ایران |
|
ایران در آغاز شهر نشینی |
|
باستانشناسی ایلام دوره تاریخی |
|
باستانشناسی ایران در هزاره قبل از میلاد |
|
باستانشناسی ماد و هخامنشی |
|
پیش از تاریخ بین النهرین |
|
باستان سنجی 1 |
|
صدر اسلام باستانشناسی و هنر |
|
تاریخ هنر خاور دور |
|
بین النهرین در دوران تاریخی |
|
باستان سنجی 2 |
|
حفاظت اشیاء باستانی |
|
روش کاوش و بررسی آثار باستانی |
|
سکه شناسی |
|
فلز کاری در دوران اسلامی |
|
کتاب آرائی |
|
باستانشناسی اشکانیان |
|
تاریخ هنر قلمرو غربی اسلام |
|
تاریخ هنر نقاشی در ایران |
|
تکنیک و هنر سفالگری |
|
خواندن خطوط و کتیبه های اسلامی |
|
باستانشناسی ساسانی |
|
باستانشناسی و هنر اسلامی قرن 5 تا 9 |
|
هنر یونان و روم |
|
خطوط باستانی ایران |
|
طراحی فنی |
|
بررسی آثار تاریخی ایران اسلامی |
|
طبقه بندی سفال |
|
کاوش در محل |
|
باستان شناسی و هنر اسلامی قرن ده تا عصر حاضر |
|
باستان شناسی و هنر اسلامی سرزمین های اسلامی |
|
خواندن متون باستانی به زبان خارجی |
|
موزه داری |
|
باستان شناسی آسیای صغیر |
|
شناخت تابلت و مهرها |
دروس اختصاصی (اختیاری) 13 واحد :
|
فرهنگ ایران باستان |
|
فرهنگ تمدن از مغول تا صفویه |
|
هنر و تمدن صفوی |
|
هنر در دوره رنسانس |
|
فرهنگ و تمدن ساسانی |
|
باستان شناسی و هنر هند |
دروس مقطع کارشناسی ارشد (41 واحد)
|
باستان شناسی هخامنشی(اجباری) |
|
باستان شناسی ما قبل تاریخ بین النهرین(اجباری) |
|
بررسی سیر تحول خطوط و کتیبه های اسلامی(اختیاری) |
|
باستان شناسی و هنر صدر اسلام(اجباری) |
|
بررسی فرهنگ و هنر مشرق زمین(اختیاری) |
|
روش کاوش(اختیاری) |
|
موزه داری (اختیاری) |
|
باستان شناسی اشکانی(اجباری) |
|
باستان شناسی ساسانی(اجباری) |
|
باستان شناسی و هنر اسلامی از قرن 5 تا 9(اجباری) |
|
باستان شناسی و هنر اسلامی از قرن 10 تا عصر حاضر(اجباری) |
|
هنرهای کاربردی(اجباری) |
|
باستان شناسی ماد(اجباری) |
|
باستان شناسی یونان و روم(اختیاری) |
|
باستان شناسی آسیای صغیر(اجباری) |
|
باستان شناسی پیش از تاریخ ایران(اجباری) |
|
باستان شناسی ایلام(اختیاری) |
|
روش تحقیق(اختیاری) |
|
رساله و پایان نامه(اجباری) |
از دروس فوق دانشجویان کارشناسی ارشد باید با رساله 32 واحد انتخاب نمایند.
توضیح : دانشجویان از بین دروس ردیف 10 و 11 که به عنوان دروس اجباری می باشند ؛ می توانند یکی را انتخاب نمایند.
مدیر گروه
آقای دکتر کمال الدین نیکنامی
| اعضای هیات علمی گروه باستانشناسی
| رتبه علمی
|
| محمد اسمعیل اسمعیلی جلودار | استادیار |
| شهره جوادی | استادیار |
| مصطفی ده پهلوان | استادیار |
| شاهرخ رزمجو | استادیار |
| حسن طلایی | استاد |
| حسن فاضلی نشلی | دانشیار |
| حسن کریمیان | دانشیار |
| هایده لاله | استادیار |
| میثم لباف خانیکی | استادیار |
| حکمت اله ملاصالحی | دانشیار |
| کمال الدین نیکنامی | استاد |
| رحیم ولایتی | استادیار |
