موزه کتابخانه-ساختمان کتابخانه

 

کتابخانه در ابتدای تاسیس در سال ۱۲۹۷، ساختمان مجزا و مخصوص نداشت و به صورت قفسه هایی در دفتر، یا انبار دارالمعلمین در خیابان شاه آباد (نادری / جمهوری اسلامی) و سپس خیابان شاهپور (وحدت اسلامی) اداره می شد. در سال ۱۳۱۱، تالار بزرگ غربی (تالار شمارة ۱) عمارت مرکزی دارالمعلمین عالی در باغ نگارستان به کتابخانه اختصاص یافت. ساختمان نوساز کتابخانه در سه‌طبقه در سمت شمال شرقی دانشکده ادبیّات (محل دانش‌سرای عالی قبلی) در سال ۱۳۱۵ افتتاح شد. در سال ۱۳۳۷ کتابخانه در پی انتقال دانشکده ادبیات به محل فعلی واقع در پردیس مرکزی دانشگاه در خیابان انقلاب انتقال یافت. در طول سالها، بخشهای مختلف کتابخانه در طبقات زیر هم کف، هم کف، طبقه دوم و سوم، مستقر بوده است.

امانت و مطالعه بخش ساختمان کتابخانه

بخش امانت ابتدا در مخزن (طبقه زیر هم کف) قرار داشت و سپس به تالار قرائت در طبقه سوم منتقل شد. در سال ۱۳۵۶ برای انتقال کتاب از مخزن به بخش امانت، آسانسور مخصوص انتقال کتاب نصب و راه اندازی شد.. پس از شهادت هوشنگ (صادق) ترکاشوند (۱۳۳۵-۱۳۶۲)، دانشجوی رشتة زبان و ادبیّات عرب و مسئول جهاد دانشگاهی دانشکده، نام تالار قرائت (امانت و مطالعه)، به «تالار شهید ترکاشوند» تغییر یافت. امانت کتاب به استادان و کارمندان تا دهه ۸۰ در مخزن کتابخانه و با ثبت در دفاتر مخصوص انجام می‌گرفت و با راه اندازی نرم افزار جامع دانشگاه، به تالار ترکاشوند منتقل شد.‌

 
     
           
  استقرار موقت امانت و مجموعه سازی در مخزن لاتین، تابستان ۱۳۹۹ (۱)   استقرار موقت امانت و مجموعه سازی در مخزن لاتین، تابستان ۱۳۹۹ (۲)   استقرار موقت بخش امانت در طبقه هم کف، ۱۳۹۷-۱۳۹۹ (۱)‌   استقرار موقت بخش امانت در طبقه هم کف، ۱۳۹۷-۱۳۹۹ (۲)‌   استقرار موقت بخش امانت در طبقه هم کف، ۱۳۹۷-۱۳۹۹ (۳)‌  
     
           
  آماده سازی تالار قرائت بر اساس شیوه نامه‌های بهداشتی پیشگیری از کووید ۱۹ برای استفاده کاربران، دی ماه ۱۳۹۹ (۱)‌   آماده سازی تالار قرائت بر اساس شیوه نامه‌های بهداشتی پیشگیری از کووید ۱۹ برای استفاده کاربران، دی ماه ۱۳۹۹ (۲)‌   بخش امانت در تالار ترکاشوند (۱۳۹۹)   بخش امانت در تالار ترکاشوند، ۱۳۹۶‌   تالار ترکاشوند (مطالعه و امانت)، ۱۳۹۶ (۱)‌  
     
           
  تالار ترکاشوند (مطالعه و امانت) ۱۳۹۸   تالار ترکاشوند (مطالعه و امانت) ۱۳۹۶ (۴) ‌   تالار ترکاشوند (مطالعه و امانت)، ۱۳۹۶ (۳)    تالار مطالعه کتابخانه، دهه ۴۰و ۵۰‌   سالن مطالعه در دهه ۸۰‌  
     
           
  سالن مطالعه، ۱۳۵۱‌   کتابخانه در دهه ۴۰ (۱) ‌   کتابخانه در دهه ۴۰   نخستین موتور آسانسور کتاب، نصب ۱۳۴۰، تعویض ۱۳۹۷‌   ورودی تالار ترکاشوند (امانت و مطالعه)، ۱۳۹۶‌  
     
                   
  ورودی تالار ترکاشوند (مطالعه و امانت)، مرداد ۱۴۰۰‌                  
   
                     

 

خدمات فنی بخش ساختمان کتابخانه

خدمات فنی کتابخانه از بخشهای مجموعه سازی و سازماندهی منابع تشکیل می شود.
 مجموعه سازی شامل دو بخش فراهم آوری و ثبت است. به تمام فعالیتهای مربوط به گردآوری منابع کتابخانه مانند خرید، قبول اهدا، مبادله، وجین و صحافی کتابهای مورد نیاز کاربران، فراهم آوری گفته می شود. پس از ورود منابع فراهم شده به کتابخانه، ثبت آنها به عنوان دارایی کتابخانه در دفتر ثبت انجام می گیرد. سپس امور مالی مربوط به دریافت و تسویه حساب هزینه های خرید کتاب با اداره حسابداری انجام می شود.
فعالیتهای بخش سازماندهی شامل فهرست نویسی و آماده سازی است. پس از ورود منابع به کتابخانه و انجام امور مالی و ثبت، توصیف و تحلیل اطلاعات موجود در آنها با توجه به استانداردها و دسته بندی موضوعی بر اساس طرحهای رده بندی پذیرفته شده هر کتابخانه و ورود این اطلاعات در نرم افزار کتابخانه ای در بخش فهرست نویسی انجام می شود. سپس در فرآیندی به نام آماده سازی، برچسب و بارکد مخصوص برای هر کتاب نصب می گردد تا جستجو، بازیابی، امانت و پیگیری آن به راحتی انجام پذیرد. 

سازماندهی منابع بخش ساختمان کتابخانه

کتابخانه دانشکده ادبیات، نخستین مرکز علمی است که در سال ۱۳۱۱ از روش‌های جدید کتابداری برای سازماندهی (فهرست نویسی، رده بندی و آماده سازی) منابع استفاده کرد. به تدریج کارتهای فهرست نویسی برای ارائه اطلاعات کتاب‌ها در برگه دانها قرار گرفت. در سالهای مختلف، نرم افزارهای نوسا، نرم افزار جامع دانشگاه تهران (اوراکل) و آذرسا، برای کتابخانه مورد استفاده قرار گرفت. کارتهای فهرست نویسی ابتدا دست نویس بود، سپس تایپ می‌شد، بعدها امکان پرینت کارت از نرم افزار وجود داشت و از دهه ۸۰، به منظور صرفه جویی در مصرف کاغذ و فضا، کارتهای کاغذی و برگه دان، حذف شد. شماره‌های بازیابی کتاب‌ها ابتدا روی کاغذ نوشته و توسط دستگاهی به نام منگنه به صورت گرد بریده و با چسب به عطف کتاب‌ها چسبانده می‌شد. در سالهای بعد، برچسب‌ها به صورت دست نویس و سپس تایپ شده آماده می‌شد. در نرم افزار آذرسا امکان پرینت گرفتن برچسب کتاب‌ها وجود دارد. بخش سازماندهی در طبقه هم کف قرار داشت و به دلیل عملیات به سازی لرزه‌ای موقتاً به طبقه دوم منتقل شده است.

     
           
  اتاق سازماندهی ۱۳۹۶   اتاق سازماندهی، دهه ۸۰‌   استقرار موقت سازماندهی در اتاق ۲۰۷، تابستان ۱۳۹۹   استقرار موقت سازماندهی در اتاق رئیس کتابخانه در عملیات به سازی لرزه‌ای، ۱۳۹۷-۱۳۹۹‌   ورودی اتاق رئیس کتابخانه و سازماندهی، ۱۳۹۶‌  
     

 

 

مجموعه سازی بخش ساختمان کتابخانه

مجموعه سازی در کتابخانه دانشکده ادبیات از ابتدا با خرید، قبول اهدا، مبادله و وجین کتابهای مفید و مورد نیاز استادان و دانشجویان با همراهی دانشمندان و مؤلفان بزرگ انجام گرفته است. این بخش با دریافت مشخصات منابع مورد نیاز از استادان و دانشجویان و بخشهای مرجع، امانت و مخزن اقدام به خرید از کتابفروشی ها، ناشران، نمایشگاه‌های ملی، محلی و بین المللی می‌کند. امور ثبت و تهیه سند مالی برای کتابهای خریداری شده و ارسال کتاب‌ها به صحافی نیز به عهده بخش مجموعه سازی است. شورای کتابخانه متشکل از نمایندگان گروههای آموزشی دانشکده نیز در انتخاب منابع همراهی می‌کنند. این بخش در ورودی طبقه هم کف کتابخانه قرار داشت و در عملیات به سازی لرزه‌ای موقتاً به طبقه زیر هم کف منتقل شده است. 

نشریات ادواری بخش ساختمان کتابخانه

بخش نشریات ادواری ابتدا با اشتراک و گردآوری مجلات اهدایی از مراکز و اشخاص مختلف انجام می‌شد. با گذشت زمان، بانک‌های اطلاعاتی به صورت فلاپی دیسک و CD و پایگاه‌های برخط (online) در اختیار مراجعان قرار گرفت. نشریات چاپی کتابخانه در دو بخش نشریات جاری (برای مجلات روزآمد) و آرشیو (برای نشریات قدیمی صحافی شده)، در طبقه هم کف خدمات رسانی می‌کرد و در عملیات به سازی لرزه‌ای موقتاً در انتهای تالار ترکاشوند در طبقه سوم جای گرفت. در این بخش، امکان تهیه عکس و کپی، همچنین ارسال مقالات مورد نیاز از طریق پست الکترونی برای کاربران وجود دارد. کاربران می‌توانند ۹ عنوان روزنامه را در بخش نشریات ادواری کتابخانه مطالعه کنند.

 

 

     
           
  استقرار موقت نشریات ادواری در انتهای تالار ترکاشوند، ۱۳۹۷ (۱)   استقرار موقت نشریات ادواری در انتهای تالار ترکاشوند، ۱۳۹۷    انتقال نشریات ادواری به انتهای تالار ترکاشوند، عملیات به سازی لرزه‌ای، پاییز ۱۳۹۷   آرشیو نشریات ادواری در طبقه هم کف، ۱۳۹۶ (۱)‌   آرشیو نشریات ادواری در طبقه هم کف، ۱۳۹۶ (۲)‌  
     
           
  تالار نشریات ادواری در طبقه هم کف، ۱۳۹۶ (۱) ‌   تالار نشریات ادواری در طبقه هم کف، ۱۳۹۶ (۲)‌   تالار نشریات ادواری در طبقه هم کف، ۱۳۹۶ (۳)‌   تالار نشریات ادواری در طبقه هم کف، ۱۳۹۶‌   کاردکس نشریات  
     
                   
  نشریات آماده ارسال به صحافی، ۱۳۹۸‌                  
     
                     

 

تالار پژوهش بخش ساختمان کتابخانه

کتابهای مرجع کتابخانه در ابتدا در قفسه‌ای مجزا و حفاظت شده در کنار کتابهای مخزن نگهداری می‌شد. رساله‌های دانشجویی نیز باید در ۵ نسخه به کتابخانه تحویل می‌گردید و استفاده از آن فقط با اجازه کتبی استاد راهنما امکان داشت. از دهه ۵۰، بخش مرجع مجزا به صورت قفسه باز با امکان پاسخگویی متخصصان موضوعی به سوالات کاربران در کتابخانه دانشکده ادبیات راه اندازی شد. از سال ۱۳۷۴ کتابهای مرجع، پراستفاده و تخصصی و پایان نامه‌ها با عنوان تالار پژوهش به طبقه دوم منتقل شد. تحویل و مطالعه پایان نامه نیز در این بخش انجام می‌شود. بخش مرجع در عملیات به سازی لرزه‌ای به ضلع جنوب شرقی در همین طبقه منتقل شده است.‌

 

 

     
           
  استقرار موقت مرجع در کلاس ۲۳۴، آذر ۱۳۹۹ (۱)   استقرار موقت مرجع در کلاس ۲۳۴، آذر ۱۳۹۹ (۲)‌   ‌استقرار موقت مرجع در کلاس ۲۳۴، آذر ۱۳۹۹ (۳)   استقرار موقت مرجع در کلاس ۲۳۴، آذر ۱۳۹۹ (۴)‌   پایان نامه‌های ارشد در تالار پژوهش، ۱۳۹۹‌  
     
           
  پایان نامه‌های دکتری در تالار پژوهش، ۱۳۹۹‌   تالار پژوهش ،۱۳۹۷‌   تجهیزات تالار پژوهش در زمان مقاوم سازی، اسفند ۱۳۹۹ (۱)‌   تجهیزات تالار پژوهش در زمان مقاوم سازی، آذر ۱۳۹۹ (۲)‌   تجهیزات تالار پژوهش در زمان مقاوم سازی، آذر ۱۳۹۹‌  
     
           
  تجهیزات تالار پژوهش در زمان مقاوم سازی، آذر ۱۳۹۹ (۳)‌   جمع آوری کتابهای تالار پژوهش برای عملیات به سازی لرزه‌ای، ۱۳۹۹ (۲)‌   جمع آوری کتابهای تالار پژوهش برای عملیات به سازی لرزه‌ای، ۱۳۹۹   عملیات به سازی لرزه‌ای، تالار پژوهش، بهمن ۱۳۹۹ (۱)‌   عملیات به سازی لرزه‌ای، تالار پژوهش، بهمن ۱۳۹۹  
     
           
  کتابهای مرجع در تالار پژوهش تا ۱۳۹۹‌   کتب مرجع در تالار پژوهش، ۱۳۹۹ (۱)‌   کتب مرجع در تالار پژوهش، ۱۳۹۹ (۲)‌   کتب مرجع در تالار پژوهش، ۱۳۹۹ (۳)‌   کتب مرجع در تالار پژوهش، ۱۳۹۹ (۵)‌  
     
                   
  ورودی تالار پژوهش (مرجع و پایان نامه)، ۱۳۹۹‌                  
   
                     

 

ساختمان قدیم 

     
           
  ساختمان بازسازی شده کتابخانه در باغ نگارستان (۲)    ساختمان بازسازی شده کتابخانه در باغ نگارستان   ساختمان کتابخانه    ۱۳۱۲-۱۳۱۳‌   سالن مطالعه ۱۳۱۲   سالن مطالعه   کتابخانه ،۱۳۱۵‌  
     
           
  ‌سالن مطالعه، ۱۳۱۳-۱۳۱۴ (۱)   سالن مطالعه، ۱۳۱۳-۱۳۱۴ (۲)‌   سالن مطالعه، ۱۳۱۸-۱۳۱۹‌   سالن مطالعه، ۱۳۲۶-۱۳۲۷‌   سردر کتابخانه در باغ نگارستان، ۱۳۱۵‌  
     
           
  سردیس فردوسی، اثر لورنزی، اهدای دانشجویان خارج از کشور، ۱۳۱۵   قفسه‌های جدید کتابخانه، ۱۳۱۳-۱۳۱۴‌   کتابخانه ۱۳۱۲-۱۳۱۳ (۱)‌   کتابخانه ۱۳۱۲-۱۳۱۳ (۲)‌   کتابخانه ،۱۳۱۱-۱۳۱۲‌  
     
           
  محل کتابخانه در باغ نگارستان ۱۳۱۳‌   مخزن کتابخانه دانشکده ادبیات و دانش سرای عالی، ۱۳۱۶‌   مخزن کتابخانه، ۱۳۱۳‌   ساختمان کتابخانه   ۱۳۱۵   قفسه‌های جدید کتابخانه، ۱۳۱۹-۱۳۲۰  
     
                 
  کتابخانه، ۱۳۲۲-۱۳۲۳   مخزن کتابخانه              
                     

 

 

مخزن کتابهای فارسی و مخزن لاتین بخش ساختمان کتابخانه

مخزن ۱ (فارسی) و مخزن ۲ (لاتین) در طیقه زیر هم کف قرار داشت و به صورت قفسه بسته (عدم دسترسی مستقیم کاربران) اداره می‌شد. کتاب‌ها بر اساس رده بندی دیویی در قفسه‌ها چیده شده بود. مساحت حدود ۱۰۰۰ مترمربع و ارتفاع این مخازن در عملیات به سازی لرزه‌ای، کاهش فراوانی داشت که قرار است، بخشی از این کاهش با نصب قفسه‌های ریلی جبران گردد.‌

 
     
           
  آسانسور کتاب بر مخزن در حال مقاوم سازی، بهمن ۱۳۹۹   انتقال قفسه‌های مخزن ۱ به حیاط دانشکده، عملیات به سازی لرزه‌ای، پاییز ۱۳۹۷‌   تعبیه در برای حفاظت و دسترسی بهتر به محل موقت مخزن لاتین درعملیات به سازی لرزه‌ای، فروردین ۱۴۰۰‌   جمع آوری قفسه‌های مخزن ۱، عملیات به سازی لرزه‌ای، پاییز ۱۳۹۷‌   جمع آوری قفسه‌های مخزن ۱، عملیات به سازی لرزه‌ای، پاییز ۱۳۹۷(۲)  
     
           
  جمع آوری قفسه‌های مخزن ۲، عملیات به سازی لرزه‌ای، پاییز ۱۳۹۷‌   جمع آوری کتابهای    مخزن ۲   عملیات به سازی لرزه‌ای، پاییز ۱۳۹۷(۲)‌   جمع آوری کتابهای    مخزن ۲   عملیات به سازی لرزه‌ای، پاییز ۱۳۹۷   عملیات به سازی لرزه‌ای مخزن فارسی، دی ۱۳۹۹ (۱)‌   عملیات به سازی لرزه‌ای مخزن فارسی، دی ۱۳۹۹ (۲)  
     
           
  عملیات به سازی لرزه‌ای مخزن فارسی، دی ۱۳۹۹ (۳)‌   عملیات به سازی لرزه‌ای مخزن فارسی، دی ۱۳۹۹ (۴) ‌   عملیات به سازی لرزه‌ای مخزن فارسی، دی ۱۳۹۹ (۵) ‌   عملیات به سازی لرزه‌ای مخزن ، دی ۱۳۹۹    عملیات به سازی لرزه‌ای، مخزن ۱، پاییز ۱۳۹۷ (۱) ‌  
     
           
  عملیات به سازی لرزه‌ای، مخزن ۱پاییز ۱۳۹۷ (۲) ‌   عملیات به سازی لرزه‌ای، مخزن ۱ زمستان ۱۳۹۷‌   کتابهای مخزن فارسی در عملیات مقاوم سازی اسفند ۱۳۹۹‌   مجسمه فردوسی در مخزن کتابخانه    مخزن ۱ (فارسی) ۱۳۹۶ (۱)   
     
           
  مخزن ۱ (فارسی)، ۱۳۹۶ (۲) ‌   مخزن ۱ (فارسی)، ۱۳۹۶ (۳)   مخزن ۱ (فارسی)، ۱۳۹۶ (۴)‌   مخزن ۲ (لاتین)، ۱۳۹۷‌   مخزن فارسی پس از عملیات به سازی لرزه‌ای، اردیبهشت ۱۴۰۰ (۲)   
   
           
  مخزن فارسی پس از عملیات به سازی لرزه‌ای، اردیبهشت ۱۴۰۰ (۳)‌   مخزن فارسی پس از عملیات به سازی لرزه‌ای، اردیبهشت ۱۴۰۰   ورودی مخازن، ۱۳۹۷‌   ورودی مخازن، عملیات به سازی لرزه‌ای، ۱۳۹۷‌   آسانسور کتاب تعمیر شده مخزن ۱، مهر ۱۴۰۰  
     
           
  قفسه‌های ریلی مخزن ۱، آبان ۱۴۰۰   قفسه‌های ریلی مخزن ۱، مهر ۱۴۰۰ (۲)   قفسه‌های ریلی مخزن ۱، مهر ۱۴۰۰   مخزن ۱ (۱)، مهر ۱۴۰۰   مخزن ۱، شهریور ۱۴۰۰  
     
             
  مخزن ۱، شهریور ۱۴۰۰   نصب قفسه‌های ریلی مخزن ۱ (۲)، مهر ۱۴۰۰   نصب قفسه‌های ریلی مخزن ۱(۳)، مهر ۱۴۰۰   نصب قفسه‌های ریلی مخزن ۱، مهر ۱۴۰۰      
                     

 

 

مخزن کتابهای نفیس و اهدایی بخش ساختمان کتابخانه

مخزن نفیس و مخزن کتابهای اهدایی در طبقه هم کف قرار داشت. قرار است پس از عملیات به سازی لرزه‌ای، محل جدیدی برای این بخش در نظر گرفته شود.
مخزن نفیس، کتابهای قدیمی، چاپ سنگی، چاپ سربی اولیه، نسخه عکسی، تصویری و خاص، مجموعه‌های علامه محمد قزوینی (نسخه‌های عکسی و چاپ سنگی با یادداشت‌های علامه) و امام جمعه کرمان (کتابهای چاپ سنگی نفیس)، سالنامه‌ها، بریده روزنامه و نقشه‌های قدیمی، اسناد و سندهای تاریخی را نگهداری می‌کند. این منابع، فقط در محل مخزن نفیس قابل استفاده است.
مخزن کتابهای اهدایی در دهه ۸۰ برای نگهداری مجموعه‌های اهدایی محمّد قاضی، مهدی روشن‌ضمیر، سیف‌‌الدّین نجم‌آبادی، خسرو فرشیدورد، مهدی درخشان، فیروز حریرچی، عزیزالله جوینی و مجموعه موقوفه فرمانفرماییان ایجاد شد

 

 

     
           
  استقرار موقت مخزن نفیس در اتاق ۱۱۰، (۱)۱۳۹۷   عملیات به سازی لرزه‌ای کتابخانه در طبقه هم کف، فروردین ۱۴۰۰‌   عملیات به سازی لرزه‌ای کتابخانه، طبقه هم کف بهمن ۱۳۹۹ (۱)    عملیات به سازی لرزه‌ای کتابخانه، طبقه هم کف بهمن ۱۳۹۹ (۲) ‌   عملیات به سازی لرزه در کتابخانه طبقه هم کف، فروردین ۱۴۰۰‌  
     
           
  مخزن کتابهای اهدایی در طبقه هم کف، ۱۳۹۶ (۱)    مخزن کتابهای اهدایی در طبقه هم کف، ۱۳۹۶ (۲) ‌   مخزن کتابهای اهدایی در طبقه هم کف، ۱۳۹۶ (۳)   مخزن نفیس ۱۳۹۶ (۱) ‌   مخزن نفیس ۱۳۹۶ (۲) ‌  
     
           
  مخزن نفیس ۱۳۹۶ (۳)   ورودی کتابخانه در طبقه هم کف، ۱۳۹۶‌   ورودی کتابخانه در طبقه هم کف، ۱۳۹۷-۱۳۹۹‌   ورودی مخزن نفیس در طبقه هم کف، (۱)۱۳۹۸‌   ورودی مخزن نفیس در طبقه هم کف، (۲)۱۳۹۸‌  
     
                   
  جمع آوری کتاب‌های مخزن اهدایی در عملیات به سازی لرزه‌ای، ۱۳۹۷